Định
nghĩa
Suy gan cấp tính xảy ra khi gan mất khả năng hoạt động
nhanh chóng. Thông thường hơn, suy gan phát triển chậm trong quá trình cả năm.
Nhưng trong suy gan cấp, suy gan phát triển trong một vài ngày.
Suy gan cấp tính có thể gây ra nhiều biến chứng, bao
gồm chảy máu quá nhiều và áp lực ngày càng tăng trong não. Một thuật ngữ khác
cho suy gan cấp tính là suy gan kịch phát.
Suy gan cấp tính là một trường hợp khẩn cấp y tế đòi
hỏi phải nhập viện. Một số nguyên nhân của suy gan cấp tính có thể được đảo ngược
với điều trị. Tuy nhiên, trong những tình huống khác, ghép gan có thể là phương
thuốc duy nhất cho suy gan cấp tính.
Các triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng của suy gan cấp tính có
thể bao gồm:
Vàng da và mắt.
Đau ở phía trên bên phải của bụng.
Buồn nôn.
Ói mửa.
Cảm giác không thấy khỏe.
Khó tập trung.
Mất phương hướng hoặc lẫn lộn.
Buồn ngủ.
Suy gan cấp tính có thể phát triển nhanh chóng ở một
người khỏe mạnh, và nó đe dọa tính mạng. Nếu đột nhiên phát triển vàng da hoặc
mắt, đau ở vùng bụng trên hoặc bất kỳ thay đổi bất thường trong trạng thái tinh
thần, tính cách hoặc hành vi, tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
Nguyên
nhân
Suy gan cấp tính xảy ra khi các tế bào gan bị hư hại
đáng kể và không còn có thể hoạt động. Suy gan cấp tính có nhiều nguyên nhân tiềm
năng, bao gồm:
Quá liều Acetaminophen. Uống quá nhiều acetaminophen
(Tylenol, những loại khác) là nguyên nhân phổ biến nhất của suy gan cấp tính.
Suy gan cấp tính có thể xảy ra nếu dùng một liều rất lớn acetaminophen cùng một
lúc, hoặc nó có thể xảy ra nếu dùng liều cao hơn khuyến cáo mỗi ngày trong nhiều
ngày, đặc biệt là ở những người bị bệnh gan mãn tính.
Thuốc theo toa. Một số loại thuốc theo toa, bao gồm
cả kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid và các thuốc chống co giật, có thể
gây suy gan cấp tính.
Thảo dược bổ sung. Thuốc thảo dược bổ sung, bao gồm
cả Kava, cây ma hoàng, skullcap và các cây làm thuốc, có liên quan đến suy gan
cấp tính.
Viêm gan và các virus viêm gan A, viêm gan B và viêm
gan E có thể gây suy gan cấp tính. Virus khác có thể gây suy gan cấp tính bao gồm
Epstein-Barr virus, cytomegalovirus, virus herpes simplex.
Chất độc. Chất độc có thể gây suy gan cấp tính bao gồm
nấm hoang dã độc Amanita phalloides, đôi khi nhầm lẫn với các loài ăn được.
Suy gan tự miễn dịch có thể được gây ra bởi viêm gan
tự miễn dịch - một căn bệnh trong đó hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào
gan, gây viêm và tổn thương.
Bệnh của tĩnh mạch trong gan, bệnh mạch máu, chẳng hạn
như hội chứng Budd Chiari, có thể gây ra hình thành tắc nghẽn trong các tĩnh mạch
gan và dẫn đến suy gan cấp tính.
Trao đổi chất, bệnh hiếm chẳng hạn như bệnh Wilson và
gan nhiễm mỡ cấp tính thai kỳ, thường xuyên gây suy gan cấp tính.
Ung thư. Ung thư bắt đầu trong gan hoặc ung thư lây
lan đến gan từ những nơi khác trong cơ thể có thể làm cho gan suy.
Nhiều trường hợp suy gan cấp tính không có nguyên nhân
rõ ràng.
Các
biến chứng
Suy gan cấp tính thường gây ra biến chứng, bao gồm:
Quá nhiều dịch trong não (phù não). Quá nhiều chất lỏng
gây ra áp lực trong não, có thể dịch chuyển mô não ra ngoài không gian thông thường
của nó (thoát vị). Phù não cũng có thể lấy mất
oxy não.
Chảy máu, rối loạn gan không thể sản xuất số đủ lượng
các yếu tố đông máu, giúp máu đóng cục. Chảy máu từ vết loét trong đường tiêu hóa
hoặc các địa điểm khác là khó kiểm soát vì máu không có yếu tố đông máu.
Nhiễm trùng. Những người bị suy gan cấp tính tăng
nguy cơ phát triển một loạt các bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là trong máu, hệ hô
hấp và tiết niệu.
Suy thận. Suy thận thường xảy ra sau suy gan, đặc biệt
là trong trường hợp quá liều acetaminophen, gây tổn thương gan và thận.
Kiểm
tra và chẩn đoán
Kiểm tra và thủ tục được sử dụng để chẩn đoán suy
gan cấp tính bao gồm:
Xét nghiệm máu, xét nghiệm máu để xác định gan hoạt động
có thể bao gồm thử nghiệm thời gian prothrombin, phải mất bao lâu cho máu hình
thành cục máu đông. Nếu có suy gan cấp tính, không có cục máu đông nhanh chóng
như nó phải có.
Kiểm tra hình ảnh. Bác sĩ có thể khuyên nên kiểm tra
hình ảnh, chẳng hạn như siêu âm đánh giá gan. Kiểm tra hình ảnh có thể cho thấy
tổn thương gan và có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây ra các vấn đề về
gan.
Kiểm tra mô gan. Bác sĩ có thể đề nghị thủ tục loại
bỏ một mảnh nhỏ mô gan (sinh thiết gan). Các thử nghiệm tế bào gan có thể giúp
bác sĩ hiểu lý do tại sao gan không tốt. Đối với những người có nguy cơ chảy máu
trong khi sinh thiết, chẳng hạn như những người có suy gan cấp tính, bác sĩ có
thể thực hiện sinh thiết gan qua tĩnh mạch cảnh. Để làm điều này, một đường rạch
nhỏ được thực hiện trên phía bên phải của cổ và một ống nhỏ (catheter) được thông
vào tĩnh mạch lớn ở cổ, thông qua tim và vào tĩnh mạch gan. Bác sĩ sau đó chèn
một cây kim xuống qua ống thông và lấy mẫu mô gan.
Phương
pháp điều trị và thuốc
Những người bị suy gan cấp tính được điều trị trong
các đơn vị chăm sóc đặc biệt của bệnh viện. Khi có thể, bác sĩ sẽ làm việc để điều
trị suy gan cấp tính. Nhưng trong nhiều trường hợp, điều trị liên quan đến việc
kiểm soát biến chứng và thời gian chữa lành gan.
Điều
trị suy gan cấp tính
Các loại thuốc để đảo ngược suy gan cấp tính ngộ độc
do quá liều acetaminophen hoặc ngộ độc nấm được điều trị bằng các loại thuốc có
thể đảo ngược tác dụng của độc tố.
Ghép gan, suy gan cấp tính không thể đảo ngược trong
nhiều trường hợp. Trong những tình huống này, việc điều trị chỉ có thể là ghép
gan. Trong quá trình cấy ghép gan, bác sĩ phẫu thuật loại bỏ gan bị hư hỏng và
thay thế nó bằng gan khỏe mạnh từ các nhà tài trợ.
Điều
trị biến chứng
Bác sĩ sẽ làm việc để kiểm soát các dấu hiệu và triệu
chứng đang gặp phải và cố gắng ngăn ngừa các biến chứng do suy gan cấp tính. Chăm
sóc này có thể bao gồm:
Làm giảm dịch dư thừa trong não. Não phù nề do suy
gan cấp tính có thể tăng áp lực lên não. Thuốc có thể giúp làm giảm sự tích tụ
chất lỏng trong não.
Sàng lọc các bệnh nhiễm trùng. Đội ngũ y tế sẽ lấy mẫu
máu và nước tiểu định kỳ kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng. Nếu bác sĩ nghi ngờ bị
nhiễm trùng, sẽ chỉ định thuốc để điều trị các nhiễm trùng.
Ngăn chặn chảy máu nghiêm trọng. Những người bị suy
gan cấp tính thường phát triển loét chảy máu trong đường tiêu hóa. Bác sĩ có thể
chỉ định thuốc để giảm nguy cơ chảy máu. Nếu bị mất rất nhiều máu, có thể yêu cầu
truyền máu.
Phòng
chống
Giảm nguy cơ suy gan cấp tính bằng cách chăm sóc
gan. Hãy cố gắng:
Thực hiện theo hướng dẫn trên thuốc. Nếu dùng
acetaminophen hoặc các thuốc khác, kiểm tra bao bì để được hướng dẫn về liều lượng
khuyến cáo và không vượt quá liều.
Cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc. Hãy cho bác
sĩ biết về thuốc OTC, loại thuốc thảo dược đang dùng. Có thể can thiệp với thuốc
theo toa đang dùng.
Uống rượu vừa phải, nếu uống. Hạn chế số lượng rượu
uống nhiều hơn một ly một ngày cho phụ nữ và không quá hai ly một ngày đối với
nam giới.
Tránh hành vi nguy hiểm. Giúp đỡ nếu sử dụng ma túy đường
tĩnh mạch. Không dùng chung bơm kim tiêm để tiêm chích ma túy. Nếu có quan hệ tình
dục, sử dụng bao cao su. Nếu chọn để có hình xăm, xâu khuyên cơ thể, hãy cẩn thận
về sự sạch sẽ và an toàn khi nói đến lựa chọn.
Chủng ngừa. Nếu đang có nguy cơ gia tăng mắc bệnh viêm
gan, nếu đã bị nhiễm bất kỳ hình thức virus viêm gan hoặc nếu có bệnh gan mãn tính,
nói chuyện với bác sĩ về chủng ngừa viêm gan B. Thuốc chủng ngừa cũng có sẵn
cho bệnh viêm gan A.
Tránh tiếp xúc với máu của người khác và chất dịch cơ
thể, virus viêm gan có thể được lây lan qua các vết đâm, chọc vô tình hay dọn dẹp
máu hoặc chất dịch cơ thể không đúng cách. Cũng có thể bị lây nhiễm bằng cách
chia sẻ dao cạo râu hoặc bàn chải đánh răng.
Không ăn nấm hoang dã. Có thể khó để phân biệt nấm ăn
được từ nấm độc.
Hãy cẩn thận với thuốc xịt aerosol. Khi sử dụng bình
xịt, đảm bảo phòng được thông gió, hoặc đeo khẩu trang. Thực hiện các biện pháp
bảo vệ tương tự như khi phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, sơn và hóa chất độc
hại khác. Luôn luôn làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Bảo vệ da. Khi sử dụng thuốc trừ sâu và hóa chất độc
hại khác, bao gồm găng tay, áo dài tay, mũ và mặt nạ.
Chọn chế độ ăn uống lành mạnh. Chọn chế độ ăn uống dựa
trên thực vật với nhiều loại trái cây và rau quả. Hạn chế các thực phẩm có hàm
lượng chất béo cao.
Duy trì một trọng lượng khỏe mạnh. Béo phì có thể gây
ra tình trạng gọi là bệnh gan nhiễm mỡ không cồn, có thể bao gồm gan nhiễm mỡ,
viêm gan và xơ gan.
Theo điều trị
