Phế cầu khuẩn gây ra những
bệnh nguy hiểm ởtrẻ nhỏ, đặc biệt là 4 bệnh: viêm màng não, nhiễm trùng huyết,
viêm phổivà viêm tai giữa cấp.
Phế cầu khuẩn (S.
pneumoniae) là nguyên nhân hàng đầu gây ra những bệnh nguy hiểm ở trẻ nhỏ, đặc
biệt là 4 bệnh: viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm phổi và viêm taigiữa cấp.
Đây là những bệnh có tỉ lệ tử vong và để lại di chứng cao ởtrẻ em. Uớc tính nửa
triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong mỗi năm trên toànthế giới do phế cầu. Tuy nhiên
điều đáng mừng là chúng ta đã có các giải pháp hiệu quả để “khắc chế” phế cầu
khuẩn, một trong số đó là chủng ngừa cho trẻ từ giai đoạn sớm.
Gánh nặng và hậu quả
Viêm phổi là mối đe dọa
lớn trên toàn thế giới, với gần 1 triệu ca tửvong hàng năm ở trẻ dưới 5 tuổi,
chiếm 1/6 trên tổng số trường hợp tửvong ở độ tuổi này. Viêm phổi do phế cầu là
một bệnh cực kỳ nguy hiểm,ước tính tỉ lệ tử vong khoảng từ 10 - 20%, trên 50% ở
trẻ nhỏ hoặc ngườigià. Theo BS. Trương Hữu Khanh - Trưởng Khoa Nhiễm, Bệnh viện
Nhi đồng 1TP.HCM cho biết: “Việt Nam là một trong 15 quốc gia chiếm 75% gánh nặngvề
viêm phổi trên toàn thế giới và cũng là môi trường có nguy cơ lâynhiễm rất cao”.
Triệu chứng bệnh bao gồm: ho nhiều, ớn lạnh, sốt cao, vãmồ hôi, thở nhanh, đau
ngực, đau cơ, mệt mỏi và một cơn ho ra đờm; lànhững triệu chứng dễ gây nhầm lẫn
với cảm cúm thông thường nên dễ bị cácbậc phụ huynh xem nhẹ.
Trong khi đó, viêm màng
não do phế cầu là bệnh lý đáng lo ngại ở trẻnhỏ với 83% trường hợp thường xảy
ra ở trẻ dưới 2 tuổi. Hậu quả của viêmmàng não do phế cầu có thể rất trầm trọng:
tỉ lệ tử vong tại các nướcđang phát triển thuộc châu Á, châu Phi là trên 50%
trong tổng số trẻ mắcbệnh. Ngoài ra, trong số xấp xỉ 30 - 50% có thể qua khỏi cơn
nguy hiểmnhưng phải chịu đựng những di chứng lâu dài có thể gây tàn tật như: bịđiếc,
mù, liệt, động kinh, chậm phát triển trí tuệ, trí nhớ kém, và bịchứng đau đầu kéo
dài. Các triệu chứng của viêm màng não có thể bao gồm:sốt cao, đau đầu, cứng cổ,
khóc khi thay đổi tư thế, thóp phồng ở trẻnhũ nhi, khóc thét, giảm trương lực cơ.
Riêng nhiễm trùng huyết
do phế cầu là bệnh cực kỳ nguy hiểm gây tửvong khoảng 20% số ca mắc. Đây là tình
trạng thứ phát phổ biến sau viêmphổi phế cầu, xuất hiện trên xấp xỉ 25% tổng số
bệnh nhân. Triệu chứngbao gồm: sốt, nhức đầu, đau nhức cơ và ho.
Chủng ngừa cho trẻ từ sớm
là biện pháp hiệu quả để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh do phế cầu
Tuy ít nghiêm trọng hơn
nhưng tần suất mắc phải lại cao hơn nhiều sovới các bệnh nêu trên đó là viêm
tai giữa. Đây là một trong những bệnhthường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Trước năm 3 tuổi,
ước tính có 80% trẻ em sẽbị ít nhất một lần mắc bệnh viêm tai giữa, đặc biệt là
trẻ nhỏ dưới 1tuổi và hơn 1/3 trong số đó sẽ bị nhiễm trùng lặp đi lặp lại (3 lần
hoặcnhiều hơn trong 1 năm), đôi khi phải phẫu thuật. Tỉ lệ trẻ mắc viêm taigiữa
cao nhất là ở trẻ từ 6 - 18 tháng tuổi do vi khuẩn phế cầu khuẩnvà vi khuẩn
Haemophilus influenzae không định týp (NTHi) gây nên. Viêmtai giữa xảy ra do vi
khuẩn lây từ trẻ này sang trẻ khác ở nơi đôngngười như: trường học, nhà trẻ,
khu vui chơi... Triệu chứng thường thấylà có chất dịch trong tai giữa, đau, sốt,
chảy mủ tai hoặc mất thínhgiác làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ,
chậm và gây khókhăn trong học tập.
Việc lạm dụng kháng
sinh trong công tác điều trị đã gây nên tìnhtrạng đề kháng kháng sinh ngày càng
tăng. Theo BS. Khanh: “Phế cầu khuẩnngày càng gia tăng mức độ đề kháng với các
loại kháng sinh, gây khókhăn trong việc điều trị và tạo áp lực, gánh nặng lên
ngành y tế và toànxã hội khi các loại kháng sinh điều trị ngày càng trở nên kém
hiệu quả.Và để điều trị các bệnh do phế cầu khuẩn, phải sử dụng kháng sinh mạnhnhất
đồng thời luôn phải phối hợp nhiều loại kháng sinh khác nhau”.
Phòng bệnh cho trẻ từ sớm
Theo BS. Khanh: “Chúng
ta cần xây dựng sự đáp ứng miễn dịch tốt trongcộng đồng, tạo ra môi trường sống
lành mạnh, chế độ dinh dưỡng đầy đủ,cho trẻ bú mẹ từ sớm, rửa tay bằng xà phòng,
hạn chế sự gia tăng của đềkháng kháng sinh. Đặc biệt chủng ngừa cho trẻ từ sớm
là biện pháp hiệuquả để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh do phế cầu”.
Hiện nay trên thế giới đã
có vắc-xinthế hệ mới phòng ngừa các bệnh do phế cầu khuẩn. Vắcxin này đã được cấpphép
sử dụng ở 120 quốc gia trên toàn thế giới, trải qua nghiên cứu lâmsàng cũng như
kinh nghiệm sử dụng thực tế tại nhiều quốc gia khác nhaunhư Mỹ, Canada, và các
nước tại khu vực Châu Á, Châu Đại Dương và bờThái Bình Dương và đã có 40 quốc
gia đưa vắc-xin mới này vào chươngtrình tiêm chủng quốc gia. Mỗi một liều vắcxin
phải trải qua khoảng 520cuộc kiểm tra chất lượng trước khi được cung ứng đến các
thị trường vàtin vui là vắcxin này cũng sẽ sớm có mặt tại Việt Nam vào đầu
2015.
Nguồn:yteduphong
