Định nghĩa
Hội chứng Ramsay Hunt là
nhiễm trùng thần kinh mặt đi kèm với phát ban, một số các dấu hiệu và triệu chứng
bao gồm đau và yếu cơ mặt.
Nguyên nhân của hội chứng
Ramsay Hunt là do varicella-zoster virus, virus cùng gây bệnh thủy đậu. Sau khi
bệnh thủy đậu lành, virus này nằm im trong các dây thần kinh. Nhiều năm sau, nó
có thể kích hoạt lại. Nếu vi rút lây nhiễm tái hoạt động với dây thần kinh mặt,
kết quả là có hội chứng Ramsay Hunt.
Sự khởi đầu hội chứng
Ramsay Hunt có thể đáng sợ. Các triệu chứng có thể làm cho một số người lo sợ đang
có một cơn đột quỵ. Nhưng, thường điều trị có hiệu quả với hội chứng Ramsay
Hunt. Đôi khi, Ramsay Hunt có thể dẫn đến suy nhược cơ trên khuôn mặt và giảm
thính lực. Điều trị có thể giảm nguy cơ biến chứng.
Các triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu
chứng của hội chứng Ramsay Hunt bao gồm:
Mụn nước đau nổi mẩn đỏ
đầy dịch ở màng nhĩ, ống tai ngoài, bên ngoài của tai, vòm miệng hoặc lưỡi.
Liệt mặt cùng bên tai bị
ảnh hưởng.
Nhắm một mắt khó khăn.
Đau tai.
Nghe kém.
Ù tai.
Cảm giác chóng mặt hoặc
di chuyển.
Thay đổi cảm nhận vị giác,
mất vị giác.
Nếu trải nghiệm liệt nửa
mặt hoặc nếu phát triển phát ban trong hoặc xung quanh tai hoặc trong miệng cùng
với liệt mặt, gọi bác sĩ để đánh giá. Hội chứng Ramsay Hunt không phải là một vấn
đề yêu cầu chăm sóc khẩn cấp. Tuy nhiên, chẩn đoán và điều trị trong thời hạn bảy
ngày kể từ ngày bắt đầu có dấu hiệu và triệu chứng có thể giúp ngăn ngừa các biến
chứng lâu dài.
Nguyên nhân
Nguyên nhân của hội chứng
Ramsay Hunt là kích hoạt virus varicella-zoster - cùng loại virus gây bệnh thủy
đậu.
Varicella-zoster cùng
chủng virus herpes, bao gồm các vi rút gây lở loét lạnh và herpes sinh dục. Nhiều
trong số những loại virus này có thể nằm ẩn trong hệ thống thần kinh sau khi
nhiễm đầu tiên và không hoạt động trong nhiều năm trước khi gây ra nhiễm trùng
khác.
Nếu hệ thống miễn dịch
không tiêu diệt tất cả các virus varicella-zoster trong nhiễm trùng ban đầu,
virus có thể kích hoạt lại sau đó và làm lây nhiễm dây thần kinh mặt – gây ra hội
chứng Ramsay Hunt. Phản ứng của virus này cũng có thể gây ra các rối loạn khác,
bao gồm cả bệnh zona (herpes zoster). Các nhà nghiên cứu không hiểu rõ làm thế
nào hay tại sao virus varicella-zoster lại xuất hiện.
Hội chứng Ramsay Hunt
cũng được gọi là herpes zoster oticus.
Yếu tố nguy cơ
Bất cứ ai bị bệnh thủy đậu
có thể phát triển hội chứng Ramsay Hunt. Tuy nhiên, nó phổ biến hơn ở người lớn
tuổi, thường ảnh hưởng đến người lớn hơn tuổi 60. Hội chứng Ramsay Hunt hiếm gặp
ở trẻ em.
Hội chứng Ramsay Hunt
không phải là truyền nhiễm. Tuy nhiên, kích hoạt virus varicella-zoster có thể
gây ra bệnh thủy đậu ở người tiếp xúc với nó nếu trước đó chưa bị bệnh thủy đậu.
Bệnh có thể nghiêm trọng ở những người có khiếm khuyết hệ miễn dịch.
Cho đến khi mụn nước đóng
vảy, tránh tiếp xúc vật lý với:
Bất cứ ai chưa bao giờ
bị bệnh thủy đậu.
Bất cứ ai có một hệ thống
miễn dịch yếu.
Trẻ sơ sinh.
Phụ nữ mang thai (vì
nhiễm bệnh thủy đậu có thể nguy hiểm cho một em bé đang phát triển).
Các biến chứng
Nếu được điều trị trong
vòng bảy ngày kể từ ngày đầu tiên, hầu hết những người bị hội chứng Ramsay Hunt
không có biến chứng lâu dài. Tuy nhiên trong một số trường hợp, ngay cả với điều
trị kịp thời, Ramsay Hunt có thể gây ra mất thính lực vĩnh viễn và liệt mặt.
Các biến chứng khác có
thể có của hội chứng Ramsay Hunt bao gồm:
Bất thường trên khuôn mặt.
Một vấn đề được gọi là mặt chuyển động bất thường có thể phát triển nếu các nhiễm
trùng nghiêm trọng thiệt hại dây thần kinh mặt và dây thần kinh phát triển trở
lại không đúng chỗ. Điều này có thể gây ra dây thần kinh phản ứng không phù hợp,
chẳng hạn như chớp mắt hay chảy nước mắt khi đang nói chuyện, cười hoặc nhai.
Tổn thương mắt bị. Liệt
mặt được gây ra bởi hội chứng Ramsay Hunt có thể gây khó đóng mí mắt ở phía bên
mặt ảnh hưởng. Đóng mí mắt không hoàn toàn có thể dẫn đến thiệt hại mặt trước của
mắt (giác mạc). Điều này thiệt hại này có thể gây đau mắt và mờ mắt.
Tổn thương các phần khác
của cơ thể. Trong trường hợp hiếm hoi, zoster virus thủy đậu có thể lan sang các
dây thần kinh khác, hoặc đến não hoặc tủy sống, gây đau đầu, đau lưng, thờ ơ và
yếu chân tay.
Đau dây thần kinh. Đau
dây thần kinh sau tổn thương thần kinh do virus có thể phát triển như là kết quả
của tổn thương sợi thần kinh. Sợi thần kinh bị hư hỏng không thể gửi tin nhắn từ
da đến não như thường làm. Thay vào đó, các thông tin trở nên bối rối và phóng đại,
gây ra đau đớn có thể kéo dài lâu sau khi các dấu hiệu và triệu chứng của hội
chứng Ramsay Hunt đã thuyên giảm.
Kiểm tra và chẩn đoán
Các bác sĩ thường có thể
xác định hội chứng Ramsay Hunt dựa trên lịch sử y tế, khám và các dấu hiệu phân
biệt của rối loạn này và các triệu chứng khác. Để xác định chẩn đoán, bác sĩ có
thể lấy mẫu dịch từ phát ban trong tai và kiểm tra PCR. Xét nghiệm này có thể
phát hiện virus varicella-zoster. Xét nghiệm PCR cũng có thể được thực hiện trên
mẫu máu hoặc nước mắt. Tuy nhiên, thử nghiệm dịch từ tai cung cấp kết quả đáng
tin cậy hơn.
Phương pháp điều trị và
thuốc
Điều trị hội chứng
Ramsay Hunt có thể là giảm đau và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài. Để điều trị
Ramsay Hunt, bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc sau đây:
Thuốc kháng virus, như
acyclovir (Zovirax), famciclovir (Famvir) hoặc valacyclovir (Valtrex).
Corticosteroid, chẳng hạn
như prednisone, để làm giảm sưng và đau.
Diazepam (Valium), để làm
giảm chóng mặt.
Thuốc giảm đau.
Nếu liệt mặt còn tồn tại
sau khi điều trị, vật lý trị liệu bằng các bài tập mặt có thể giúp cải thiện hoặc
kiểm soát các cơ mặt.
Nếu gặp vấn đề nhắm mắt
bởi vì liệt mặt, bác sĩ có thể khuyên nên tiêm botulinum type A (Botox) vào mi
mắt trên, cho phép nó đóng kín và bảo vệ mắt.
Tùy thuộc vào mức độ
thiệt hại, phục hồi dây thần kinh mặt từ hội chứng Ramsay Hunt có thể mất từ vài
tuần đến vài tháng. Nếu thiệt hại nghiêm trọng, hoặc nếu điều trị chậm, phục hồi
đầy đủ có thể không được tốt.
Phong cách sống và biện
pháp khắc phục
Có thể giúp làm giảm sự
khó chịu của hội chứng Ramsay Hunt:
Giữ vùng bị ảnh hưởng
(phát ban) sạch.
Áp mát, nén ướt giảm đau.
Sử dụng thuốc giảm đau
không kê toa hoặc thuốc chống viêm như ibuprofen (Advil, Motrin, những loại khác).
Nếu liệt mặt, sử dụng bên
miệng không bị ảnh hưởng để nhai.
Thực hành tốt vệ sinh răng
miệng, đặc biệt là sau khi ăn.
Nghỉ ngơi nhiều.
Nếu liệt mặt gây khó đóng
mắt, thực hiện các bước sau đây để bảo vệ tầm nhìn:
Sử dụng thuốc nhỏ mắt
giữ ẩm suốt cả ngày nếu mắt khô.
Vào ban đêm, bôi thuốc
mỡ vào mắt và mí mắt, hoặc đeo một miếng áp mắt.
Phòng chống
Không có cách nào để ngăn
chặn hội chứng Ramsay Hunt khi virus varicella-zoster trong cơ thể. Tuy nhiên,
thuốc chủng ngừa virus thủy đậu (Varivax) có thể làm giảm nguy cơ mắc virus. Vắc-xin
này là chủng ngừa ở trẻ em thường xuyên, được chỉ định giữa 12 tháng và 18 tháng
tuổi. Thuốc chủng này cũng đề nghị cho trẻ lớn và người lớn, những người chưa
bao giờ bị bệnh thủy đậu. Thuốc chủng ngừa virus thủy đậu ngăn ngừa thủy đậu
cho hầu hết mọi người. Nếu bệnh thủy đậu phát triển sau khi tiêm chủng, thường ít
nghiêm trọng.
Cục Quản lý Thực phẩm và
Dược Phẩm Mỹ (FDA) cũng đã phê duyệt một loại vắc xin (Zostavax) để giúp ngăn
ngừa bệnh zona và các vấn đề khác liên quan đến virus varicella-zoster, như hội
chứng Ramsay Hunt ở người lớn 60 tuổi trở lên. Vắc-xin này được dùng một liều
tiêm duy nhất, tốt nhất ở cánh tay trên. Các tác dụng phụ thường gặp nhất là đỏ,
đau và sưng ngứa nơi tiêm.
